درصدک (Percentile) چیست و چطور تفسیر می‌شود؟
منحنی رشد و درصدک، بهترین ابزار برای ارزیابی رشد فیزیکی کودک شما در مقایسه با همسالانش است. این ابزار بر اساس داده‌های استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای کودکان ۰ تا ۵ سال کار می‌کند.
معنی درصدک: وقتی می‌گوییم کودک شما روی «درصدک ۶۰» برای وزن قرار دارد، به این معنی است که از هر ۱۰۰ کودک سالم هم‌سن و هم‌جنس خودش، او از ۶۰ نفر سنگین‌تر و از ۴۰ نفر سبک‌تر است.
- درصدک ۵۰: نشان‌دهنده میانگین است.
- بین درصدک ۳ تا ۹۷: به طور کلی محدوده نرمال در نظر گرفته می‌شود.
- زیر ۳ یا بالای ۹۷: می‌تواند طبیعی باشد، اما معمولاً نیاز به توجه و بررسی بیشتر توسط پزشک دارد.
مهم‌تر از عدد، «روند» رشد است!
والدین عزیز، لطفاً وسواس زیادی روی یک عدد تنها نداشته باشید. اینکه کودک شما روی درصدک ۲۰ است یا ۸۰، به تنهایی خوب یا بد نیست. چیزی که برای پزشکان اهمیت دارد، روند پیوسته رشد است.
یک کودک سالم، روی منحنی درصدک خودش (مثلاً همیشه حول و حوش درصدک ۲۵) به طور پیوسته رشد می‌کند. چیزی که نیاز به بررسی دارد، افت یا جهش ناگهانی است. مثلاً اگر کودکی که همیشه روی درصدک ۷۰ بوده، ناگهان به درصدک ۳۰ سقوط کند، این موضوع باید توسط پزشک بررسی شود.
توصیه مهم: این ابزار یک راهنمای اطلاعاتی است و هرگز جایگزین ویزیت منظم و اندازه‌گیری‌های دقیق توسط پزشک یا متخصص اطفال نیست. همیشه برای ارزیابی رشد و سلامت کودک خود با پزشک مشورت کنید.
چطور کودکم را درست اندازه‌گیری کنم؟
وزن (Weight)
برای نوزادان و کودکان زیر ۲ سال، از ترازوی مخصوص نوزاد (کفه‌دار) استفاده کنید. کودک باید بدون لباس و پوشک باشد. برای کودکان بزرگتر، از ترازوی دیجیتال ایستاده استفاده کنید و مطمئن شوید که کودک صاف ایستاده و حرکت نمی‌کند.
قد/طول (Length/Height)
- زیر ۲ سال (طول خوابیده): کودک را به پشت روی یک سطح صاف بخوابانید. از یک نفر کمک بگیرید تا سر کودک را ثابت نگه دارد. پاهای کودک را به آرامی صاف کنید و با یک متر نواری از بالای سر تا کف پاشنه پا را اندازه بگیرید.
- بالای ۲ سال (قد ایستاده): از قدسنج دیواری استفاده کنید. کودک باید بدون کفش، پشت به دیوار بایستد، پاشنه‌ها، باسن و شانه‌ها به دیوار چسبیده باشد و مستقیم نگاه کند.
دور سر (Head Circumference)
این اندازه‌گیری معمولاً تا ۲ سالگی اهمیت دارد. متر نواری را دور پهن‌ترین قسمت سر، یعنی از بالای ابروها و گوش‌ها و دور برجسته‌ترین قسمت پشت سر، بپیچید.
سوالات متداول
چرا بین منحنی‌های WHO و CDC تفاوت وجود دارد؟
سازمان بهداشت جهانی (WHO) منحنی‌های خود را بر اساس نوزادانی که با شیر مادر تغذیه شده‌اند و در شرایط بهداشتی بهینه رشد کرده‌اند، تهیه کرده است. منحنی‌های CDC (مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا) بر اساس جمعیت عمومی آمریکا (شامل نوزادان شیرخشکی) است. برای کودکان زیر ۲ سال، استفاده از استانداردهای WHO در سراسر جهان توصیه می‌شود.
هر چند وقت یک‌بار باید کودکم را اندازه‌گیری کنم؟
در سال اول، پزشک معمولاً در هر ویزیت (تولد، ۱ ماهگی، ۲، ۴، ۶، ۹ و ۱۲ ماهگی) کودک را اندازه‌گیری می‌کند. پس از آن، معمولاً سالی یک‌بار در چکاپ‌های سالانه کافی است، مگر اینکه نگرانی خاصی در مورد رشد وجود داشته باشد.