eGFR دقیقاً چیست و چرا مهمه؟
eGFR مخفف «نرخ تخمینی فیلتراسیون گلومرولی» است. این عدد، بهترین شاخص برای سنجش سلامت کلیه‌های شماست و تخمین می‌زند که کلیه‌های شما در هر دقیقه، چند میلی‌لیتر خون را از مواد زائد پاکسازی می‌کنند (واحد آن $mL/min/1.73m^2$ است).
کلیه‌ها نقش حیاتی در بدن دارند، از جمله دفع مواد زائد، تنظیم فشار خون، تعادل الکترولیت‌ها و ساخت گلبول‌های قرمز. کاهش eGFR به این معنی است که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند. این وضعیت می‌تواند منجر به بیماری مزمن کلیوی (CKD) شود.
درباره فرمول CKD-EPI 2021
این محاسبه‌گر از جدیدترین و دقیق‌ترین فرمول موجود، یعنی CKD-EPI 2021، استفاده می‌کند. این فرمول توسط موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی (NIDDK) توصیه شده است. برخلاف فرمول‌های قدیمی‌تر، این معادله، فاکتور نژاد را حذف کرده و تخمین دقیق‌تری برای همه افراد بر اساس سن، جنسیت و کراتینین سرم ارائه می‌دهد.
تفسیر مراحل eGFR (بر اساس KDIGO)
متخصصان کلیه (KDIGO) سلامت کلیه را بر اساس eGFR به ۵ مرحله اصلی (G1 تا G5) تقسیم‌بندی می‌کنند:
| مرحله | eGFR (mL/min/1.73m²) | تفسیر عملکرد کلیه |
|---|---|---|
| G1 | ۹۰ یا بالاتر | نرمال یا بالا. عملکرد کلیه طبیعی است. (در صورت وجود علائم دیگر مانند پروتئین در ادرار، می‌تواند نشانه بیماری کلیوی باشد) |
| G2 | ۶۰ - ۸۹ | کاهش خفیف. عملکرد کلیه کمی کاهش یافته. معمولاً نیاز به اقدام درمانی ندارد جز کنترل عوامل خطر. |
| G3a | ۴۵ - ۵۹ | کاهش خفیف تا متوسط. عملکرد کلیه به طور قابل توجهی کاهش یافته. |
| G3b | ۳۰ - ۴۴ | کاهش متوسط تا شدید. نیاز به مدیریت و نظارت پزشکی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری. |
| G4 | ۱۵ - ۲۹ | کاهش شدید. عملکرد کلیه‌ها بسیار کم شده. آمادگی برای درمان‌های جایگزین (دیالیز یا پیوند) باید شروع شود. |
| G5 | کمتر از ۱۵ | نارسایی کلیه. کلیه‌ها از کار افتاده‌اند یا در آستانه از کار افتادن هستند. نیاز فوری به دیالیز یا پیوند. |
توصیه بسیار مهم: eGFR یک ابزار تخمینی است. تفسیر این عدد باید همیشه توسط پزشک انجام شود. عواملی مانند توده عضلانی (مثلاً در ورزشکاران)، رژیم غذایی، بارداری و برخی داروها می‌توانند بر سطح کراتینین و در نتیجه eGFR تاثیر بگذارند.
چطور از کلیه‌هایم محافظت کنم؟
حتی اگر eGFR شما نرمال است، حفظ سلامت کلیه‌ها حیاتی است، به خصوص اگر در معرض خطر هستید (مثلاً دیابت یا فشار خون بالا دارید):
- کنترل فشار خون: فشار خون بالا یکی از بزرگترین دشمنان کلیه است. (از تحلیل‌گر فشار خون ما استفاده کنید)
- کنترل قند خون: دیابت عامل شماره یک نارسایی کلیه در جهان است. (از تحلیل‌گر قند خون ما استفاده کنید)
- تغذیه سالم: کاهش مصرف نمک (سدیم) و غذاهای فرآوری‌شده.
- نوشیدن آب کافی: به کلیه‌ها در دفع مواد زائد کمک می‌کند.
- عدم مصرف خودسرانه دارو: از مصرف بیش از حد داروهای مسکن مانند NSAIDها (ایبوپروفن، ناپروکسن) بدون مشورت پزشک خودداری کنید.
- ترک سیگار.